معرفی رشته پزشکی و شاخه های مختلف آن
رشته پزشکی یکی از رشته‌های دکتری حرفه‌ای است که به مطالعه و درمان بیماری‌ها و نگهداری از سلامت انسان می‌پردازد.این رشته شامل چندین شاخه و گرایش مختلف است که هر کدام به بخش خاصی از علوم پزشکی تخصص دارند.برخی از شاخه‌های پزشکی عبارتند از:
– پزشکی عمومی:شاخه‌ای که به مراقبت اولیه و پیشگیرانه از بیماران می‌پردازد و با تشخیص و درمان بیماری‌های معمول و مرجع به سایر تخصص‌ها در صورت لزوم سروکار دارد.
– پزشکی خانواده:شاخه‌ای که به مراقبت از افراد در تمام مراحل زندگی، از نوزادان تا سالمندان، می‌پردازد و با توجه به نیازهای جسمانی، روانی و اجتماعی آن‌ها، خدمات پزشکی مناسب را ارایه می‌دهد.
– پزشکی داخلی:شاخه‌ای که به بررسی و درمان بیماری‌های دستگاه‌های عضوی بدن، مثل قلب، روده، کبد، کلیه، غده تیرویید و غیره، می‌پردازد.این شاخه شامل چندین زیرگروه است که هر کدام به یک دستگاه خاص تخصص دارند.مثلاً قلب و عروق، گوارش، غدد، عفونی و غیره.
– جراحی:شاخه‌ای که با استفاده از روش‌های فیزیکی، مثل بریدن، خونرسانی، دوختن و غیره، به درمان بعضی بیماری‌ها یا صدمات می‌پردازد.جراحان معمولاً در اتاق عمل فعال هستند و با استفاده از ابزار و تجهیرات خاص، عمل جراحی را انجام می‌دهند.جراحان هم مثل پزشکان داخلی، چندین زیرگروه دارند که هر کدام به یک بخش خاص از بدن تخصص دارند.مثلاً جراح عمومی، جراح قفسه سینه، جراح مغز و اعصاب، جراح چشم و غیره.
– پوست:شاخه‌ای که به بررسی و درمان بیماری‌های پوست، مو، ناخن و غده های چرب زیر پوست مثل جوش های چرکی می‌پردازد.پزشکان پوست هم می‌توانند از روش‌های دارویی، جراحی یا لیزر برای درمان استفاده کنند.
– کودکان:شاخه‌ای که به مراقبت از سلامت و بیماری‌های اطفال و نوجوانان می‌پردازد.پزشکان کودکان با توجه به ویژگی‌های رشد و تکامل کودکان، خدمات پزشکی مناسب را ارایه می‌دهند.این شاخه هم شامل چندین زیرگروه است که هر کدام به یک بخش خاص از پزشکی کودکان تخصص دارند.مثلاً کودکان قلب، کودکان عفونی، کودکان مغز و اعصاب و غیره.
– زنان و زایمان:شاخه‌ای که به مراقبت از سلامت و بیماری‌های زنان، به خصوص در زمینه‌های باروری، بارداری، زایمان و نازایی می‌پردازد.پزشکان زنان و زایمان هم معمولاً از روش‌های دارویی یا جراحی برای درمان استفاده می‌کنند.
آینده شغلی رشته‌های پزشکی در ایران به چند عامل بستگی دارد.برخی از این عوامل عبارتند از:
– تعداد پزشکان:براساس آمار وزارت بهداشت، در سال ۱۳۹۹ تعداد پزشکان فعال در کشور بیش از ۱۵۰ هزار نفر بوده است.این تعداد نسبت به جمعیت کشور و نیازهای سلامتی، کافی به نظر نمی‌رسد.اما باید توجه داشت که توزیع پزشکان در مناطق مختلف کشور، مساوی نیست و برخی مناطق محروم، کمبود شدید پزشک دارند.همچنین توزیع پزشکان در شاخه‌های مختلف پزشکی هم متوازن نیست و برخی شاخه‌ها، مثل جراحی عمومی، زنان و زایمان، اطفال و طب اورژانس، با اشباع روبه‌رو هستند و برخی شاخه‌ها، مثل طب سنتی، طب فیزیکی و توانبخشی، روماتولوژی و آسیب‌شناسی، با کمبود مواجه هستند.
– ظرفیت پذیرش و استخدام در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی:با توجه به رشد جمعیت و نیازهای سلامتی، لازم است که ظرفیت پذیرش و استخدام پزشکان در بخش‌های دولتی و خصوصی افزایش یابد.اما در حال حاضر، با توجه به محدودیت‌های مالی و ساختاری، این ظرفیت کافی نبوده و بسیاری از پزشکان فارغ‌التحصیل، با مشکلات بسیار در گیر شده‌اند.برای مثال، براساس گفته دکتر علیرضا زالی، رییس کل سازمان نظام پزشکی، در سال‌های اخیر حدود ۱۲ هزار نفر از جامعه پزشکی کشور که عمدتاً پزشکان عمومی را در بر می‌گیرند به دلیل مشکلات فراوان، از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده‌اند.
– برنامه‌ریزی فرهنگی و آموزشی:گرایش دانش‌آموزان به رشته علوم تجربی و رشته پزشکی در سال‌های اخیر به حد قابل توجه‌ای رسیده است.این گرایش به عوامل فرهنگی، اقتصادی و خانوادگی بستگی دارد.بسیاری از دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها، پزشکی را به عنوان یک رشته با درآمد بالا، پرستیژ بالا و بازار کار مناسب می‌دانند.اما در واقعیت، این تصور با چالش‌های زیادی روبه‌رو است.برای مثال، از بین ۶۴۰ هزار نفر شرکت‌کننده در کنکور تجربی، تنها کمتر از پنج درصد آن‌ها در رشته پزشکی قبول می‌شوند و باقی داوطلبان پشت کنکور مانده یا مجبورند رشته‌ای را که علاقه ندارند انتخاب کنند.لذا لازم است که با تغییر شیوه‌های آموزش، تسهیل یادگیری و ایجاد جذابیت، زمینه علاقه‌مندی دانش‌آموزان به رشته‌های دیگر نیز فراهم شود.
دانشگاه‌های برتر رشته پزشکی در ایران
دانشگاه‌های برتر رشته پزشکی در ایران بر اساس معیارهای مختلفی مانند تولیدات علمی، تعداد دانشکده‌ها، تعداد بیمارستان‌ها، رتبه‌بندی وبومتریک و غیره رتبه‌بندی می‌شوند.برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی که به طور کلی در رتبه‌بندی‌های مختلف جایگاه بالایی دارند، عبارتند از:
– دانشگاه علوم پزشکی تهران:این دانشگاه در سال ۱۳۱۳ تاسیس شده و دارای ۱۲ دانشکده، ۳۰ بیمارستان و ۵۷۷۹ تخت فعال است.این دانشگاه در رتبه‌بندی وبومتریک سال ۲۰۲۰ رتبه اول و در رتبه‌بندی بر اساس مقالات داخلی سال ۱۳۹۸ رتبه دوم را کسب کرده است.
– دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی:این دانشگاه در سال ۱۳۶۵ تاسیس شده و دارای ۱۲ دانشکده، ۵۵ بیمارستان و ۶۹۴۵ تخت فعال است.این دانشگاه در رتبه‌بندی وبومتریک سال ۲۰۲۰ رتبه دوم و در رتبه‌بندی بر اساس مقالات داخلی سال ۱۳۹۸ رتبه سوم را کسب کرده است.
– دانشگاه علوم پزشکی تبریز:این دانشگاه در سال ۱۳۲۵ تاسیس شده و دارای ۱۲ دانشکده، ۴۳ بیمارستان و ۵۹۵۹ تخت فعال است.این دانشگاه در رتبه‌بندی وبومتریک سال 2020 رتبه سوم و در رتبه‌بندی بر اساس مقالات داخلی سال 1398 رتبه هفتم را کسب کرده است.
– دانشگاه علوم پزشکی شیراز:این دانشگاه در سال 1325 تاسیس شده و دارای 11 دانشكده، 55 بیمارستان و 6945 تخت فعال است.این دانشگاه در رتبه‌بندی وبومتریك سال 2020 رتبه پنجم و در رتبه‌بندی بر اساس مقالات داخلی سال 1398 رتبه نخست را كسب كرده است.
